Ngày 29/10/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1438/QĐ-TTg phê duyệt Đề án hỗ trợ trẻ em khuyết tật tiếp cận các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục tại cộng đồng giai đoạn 2018 – 2025, phấn đấu đến năm 2025 có: 90% trẻ em khuyết tật được tiếp cận với các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em tại cộng đồng; 70% trẻ em khuyết tật được cung cấp các kiến thức, kỹ năng hòa nhập cộng đồng phù hợp; 80% cha mẹ, người chăm sóc trẻ em khuyết tật được cung cấp các kiến thức, kỹ năng về hỗ trợ trẻ em khuyết tật tiếp cận với các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em tại cộng đồng; 90% cán bộ tại các cơ sở cung cấp dịch vụ liên quan đến bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, các tổ chức xã hội có liên quan đến trẻ em khuyết tật, cán bộ, cộng tác viên làm công tác trợ giúp trẻ em khuyết tật được cung cấp các kiến thức, kỹ năng về bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em khuyết tật; và 90% các tỉnh, thành phố triển khai thiết lập mạng lưới liên kết các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em khuyết tật tại cộng đồng và thí điểm các mô hình dịch vụ hỗ trợ trẻ em khuyết tật….

Theo Điều tra quốc gia về Người khuyết tật năm 2016-2017 thì khuyết tật ảnh hưởng đến một phần đáng kể dân số Việt Nam, khuyết tật ở trẻ em khó xác định hơn ở người lớn do trẻ em đang trong quá trình phát triển. Ở mỗi độ tuổi, khả năng thực hiện những hoạt động như vận động, nhận thức, giao tiếp, chơi đùa, kết bạn, ứng xử và tập trung có thể khác nhau ở từng trẻ. Kết quả điều tra chỉ ra rằng, tỷ lệ khuyết tật chung ở trẻ em từ 2 đến 17 tuổi là 2,79%. Theo số liệu thống kê báo cáo của một số dự án thì i) khó khăn về học chiếm tỷ lệ cao nhất 42,6%; có khăn về nói chiếm 39,8%, khó khăn về nhìn chiếm 30%, khó khăn vận động 27,3%, khó khăn nghe 15,5%. Từ thực trạng trên cho thấy các ngành chức năng, đặc biệt là ngành giáo dục, ngành y tế và gia đình cần phối hợp chặt chẽ, định kỳ trong việc nhận biết, phát hiện sớm để có hướng hỗ trợ, can thiệp sớm với các trẻ chậm phát triển và trẻ khuyết tật nhằm giảm thiểu các ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng học tập, giao tiếp, hòa nhập xã hội của trẻ, đặc biệt là nâng cao chất lượng cuộc sống của các em và thành viên gia đình.

Từ tháng 6/2024 đến nay, nhằm hướng tới mục tiêu thiết lập mạng lưới liên kết các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em khuyết tật tại cộng đồng theo định hướng đa ngành, trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ cải thiện chất lượng sống của người khuyết tật tại các tỉnh bị phun rải nặng chất da cam” (Dự án Hoà nhập III-b), hợp phần tại tỉnh Đồng Nai, Trung tâm Phát triển Sức khoẻ Bền vững (VietHealth) phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Y tế tỉnh Đồng Nai triển khai các hoạt động xây dựng mạng lưới và tăng cường năng lực phát hiện sớm, can thiệp sớm cho ngành giáo dục, đặc biệt là đội ngũ giáo viên mầm non tại các trường mầm non trên địa bàn 45 xã, phường thuộc tỉnh Bình Phước cũ (nay là tỉnh Đồng Nai). Cụ thể:

Từ tháng 10/2024 đến tháng 3/2025, VietHealth phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh và Trung tâm Giáo dục Đặc biệt Quốc gia thuộc Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức Khóa học bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn về giáo dục hoà nhập cho cán bộ, giáo viên tỉnh Bình Phước, với thời lượng 556 giờ gồm 280 giờ học lý thuyết 252 giờ thực hành và 24 giờ lượng giá, ôn tập và thi cuối khoá; phương thức đào tạo trực tiếp kết hợp với trực tuyến trên nền tảng Zoom. Khoá học gồm 9 chuyên đề:

• Những vấn đề chung về trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt
• Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật
• Xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục cá nhân
• Phát triển chương trình GDMN hiện hành và chương trình giáo dục phổ thông cho trẻ có nhu cầu giáo dục đặc biệt trong môi trường giáo dục hoà nhập
• Hỗ trợ hành vi tích cực trong giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật
• Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật trí tuệ
• Giáo dục hoà nhập trẻ rối loạn phổ tự kỷ
• Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật ngôn ngữ
• Giáo dục hoà nhập trẻ khó khăn về học tập

Kết thúc Khoá đào tạo này, 39 cán bộ giáo dục và giáo viên mầm non  được Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cấp Chứng chỉ hoàn thành khóa học bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn về Giáo dục hoà nhập.

Ảnh: Lễ tổng kết khóa học bồi dưỡng chuyên môn về giáo dục hòa nhập

Từ tháng 7/2024 đến tháng 11/2025, VietHealth tiếp tục phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh tổ chức 03 Khóa tập huấn “Can thiệp giáo dục đặc biệt cho giáo viên mầm non” cho 123 giáo viên mầm non trên toàn bộ 11 huyện thị của tỉnh Bình Phước cũ (nay là tỉnh Đồng Nai), mỗi khoá học gồm 4 lớp, mỗi lớp diễn ra trong 3 ngày, với nội dung gồm 6 chuyên đề:

• Lý thuyết về các lĩnh vực phát triển
• Các rối loạn phát triển thường gặp ở trẻ
• Phát triển ngôn ngữ – giao tiếp cho trẻ em khuyết tật
• Quản lý hành vi trẻ khuyết tật
• Phát triển kỹ năng chơi và thúc đẩy tương tác cho trẻ em khuyết tật
• Xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân cho trẻ khuyết tật.

Khoá học có sự tham gia giảng dạy của các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Bệnh viện Nhi đồng 1 và các Trung tâm chuyên biệt tại thành phố Hồ Chí Minh. Phương thức đào tạo trực tiếp, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, nhấn mạnh tính trải nghiệm và vận dụng thực tế, các buổi học lý thuyết được trình bày sinh động, gắn liền với các ví dụ về các trường hợp cụ thể. Học viên được cung cấp kiến thức đồng thời được thực hành quan sát, đánh giá và xử lý tình huống mô phỏng và can thiệp trẻ.

Ảnh: Trao chứng nhận hoàn thành khóa học số 2

Bên cạnh khoá đào tạo trung hạn và 03 khoá tập huấn ngắn hạn kể trên, Dự án Hòa nhập III-b cũng tổ chức các lớp tập huấn về hỗ trợ chăm sóc tại nhà cho 113 cán bộ và giáo viên mầm non tại 11 huyện, thị thuộc tỉnh Bình Phước cũ (nay là tỉnh Đồng Nai). Đội ngũ cán bộ, giáo viên hoàn thành chương trình đào tạo bồi dưỡng chuyên môn đã và đang trở thành lực lượng nòng cốt tham gia vào công tác phát hiện sớm can thiệp sớm, góp phần thúc đẩy giáo dục hòa nhập và tạo cơ hội phát triển công bằng cho trẻ em tại địa phương.

Tiếp theo các khóa học kể trên, các cán bộ, giáo viên tiếp tục tham gia vào các hoạt động can thiệp cho trẻ em có nhu cầu đặc biệt tại địa phương mình, dưới sự giám sát và hỗ trợ kỹ thuật của nhóm chuyên gia tư vấn và chuyên viên kỹ thuật của dự án. Đây là hoạt động tiếp nối quan trọng nhằm phát huy hiệu quả đào tạo và đảm bảo dịch vụ hỗ trợ trẻ có nhu cầu đặc biệt được triển khai chất lượng và khả năng tiếp cận tại địa phương.

Ảnh: Giáo viên thực hành can thiệp cho trẻ dưới sự hướng dẫn của chuyên gia

Các hoạt động đào tạo, tập huấn trên trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ cải thiện chất lượng sống của người khuyết tật tại các tỉnh bị phun rải nặng chất da cam” (Hoà nhập III-b) – hợp phần do VietHealth thực hiện tại tỉnh Đồng Nai (trước đây là tỉnh Bình Phước), do Tổ chức CRS quản lý, Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ và Trung tâm Hành động Quốc gia Khắc phục Hậu quả Chất độc Hóa học và Môi trường (NACCET) là chủ dự án.

Ảnh: Ths. Nguyễn Trọng Dần – Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam giảng viên khóa 4 – hướng dẫn đánh giá khả năng và nhu cầu của trẻ

Thảo luận nhóm sôi nổi

Thực hành can thiệp của học viên

Trung tâm Phát triển Sức khỏe Bền Vững – VietHealth